“Бодь”-ийн гэрээ, Ухаахудаг хоёрыг давуулж нүүрсний хулгай ярьж болох уу?!
Угаасаа, нүүрсний хулгайг таслахгүйгээр улсын хөгжил дэвшил, иргэний мега төсөл гэж ярих нь утгагүй болно. “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн эзэмшдэг лицензтэй талбайн нүүрс Монголын төрөөс олон арван тэрбумтан буюу нүүрсний хулгайч нарыг төрүүлдэг.
Тэдгээрийн тэргүүнд “Бодь интернэшнл” ХХК-ийн Тавантолгой-Гашуунсухайтын төмөр замыг барихдаа хийсэн оффтейк гэрээнүүдийн асуудал бичигдэнэ. Мөн, Тавантолгой ордын нөөц, чанар сайтай Ухаахудагийг Засгийн газрын тэмдэглэлээр авчихсан нь “Бодь интернэшнл”-ийн оффтейк гэрээний дээр нь бичигдэж ч болохуйц тодорхой болчихсон асуудал юм.
“Бодь интернэшнл”-ийн оффтейк гэрээнүүдийг Засгийн газар 2022 оны сүүлчээр нууцаас гаргасан. Саяхан “дэлгэрэнгүй”-г нь ил болголоо.
Аюулгүйн зөвлөлийн зөвлөмжөөр төрийн нууцад авч хийсэн уг гэрээг хөндлөнгийн шинжээчид “...“Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн тухайд алдагдсан боломжийн өртөг өндөр, тус компани энэхүү Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр замын ажлыг санхүүжүүлснээрээ хэвийн үйл ажиллагаа явуулаад олох орлогоо хэд нугалж алдсан. Харин “Бодь интернэшнл” ХХК-д давуу байдал бий болгосон” хэмээн дүгнэжээ.
Тодруулбал, “...Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр замын төслийн бүтээн байгуулалтын зураг төсөл, худалдан авалт, барилгын ажлын санхүүжилтийн 2019 оны гэрээ нь нийт 1.3 тэрбум ам.долларын санхүүжилттэй байна. Урьдчилгаа төлбөрийг харилцан тохиролцож, албан ёсны гэрээ байгуулаагүй байх үедээ шилжүүлсэн.
Үүнээс гадна “...Үлдсэн төлбөрийг нүүрсээр санхүүжүүлэх бөгөөд хөнгөлөлттэй үнээр борлуулна” гэчихээд “...Гарах бүх ханшийн эрсдэлийг “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК хариуцна” гэх зэргээр санхүүжилттэй холбоотой олон төрлийн заалтыг оруулсан” гэж дүгнэснийг өнөөдөр анхаарч байгаа төрий, хууль хяналтын нэг ч субьект алга. Харин Ухаахудагийн тухайд 2008 онд стратегийн Тавантолгой ордоос Ухаахудагийг салгаад “Энержи ресурс” ХХК-д өгсөн. Ингэхдээ УИХ, Засгийн газрын шийдвэргүйгээр шилжүүлсэн. Тухайн үеийн гэрээний 2.1.1 дэх хэсэгт “...Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сумын нутаг дэвсгэрт байрлах ашигт малтмал олборлох нийт 68523 гектар талбайг Засгийн газрын нэр заасан хуулийн этгээдэд нэг төгрөгөөр үнэлэн Ашигт малтмалын тухай хуулийн 49, 50 дугаар зүйлд заасан нөхцөлөөр шилжүүлэн өгөх…” хэмээн заасан. Өөрөөр хэлбэл, “Энержи ресурс” ХХК-д Тавантолгойн ордын Ухаахудагийн талбайг шилжүүлэхдээ УИХ-аар ч, Засгийн газраар хэлэлцүүлээгүй, тухайн үеийн Үйлдвэр, худалдааны сайд гарын үсэг зураад шилжүүлсэн байдаг. Түүнээс хойш 17 жил өнгөрчээ. Өнөөдөр мөн л Тавантолгой ордын Бор тээгийн хэсгийн тухай яригдаж байна.
УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгаланг түүнтэй холбож хууль хяналтынхан шалгаж байгаа тухай Б.Энхбаяр ХЗДХ-ийн сайдаар томилогдонгуутаа мэдэгдлээ. Гэхдээ, Бор тээгийн лиценз нь “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн нэр дээр бүртгэлтэй, Засгийн газар эдийн засгийн эргэлтэд оруулахаар болсноо мэдэгдсэн.
Тэр утгаараа, түүнтэй холбоотой улстөрчийн асуудал бол хууль хяналтынхны анхаарах ажил болсон. Тиймээс, үүгээр улс төр хийж дуулиан шуугиан тарихын оронд цаг хугацаа, нийгмийн хэрэгцээ шаардлагад шахагдаж буй “Бодь интернэшнл” ХХК-ийн оффтейк гэрээ, Ухаахудаг хоёрыг хэрхэх нь өнөөдрийн УИХ, Засгийн газрын нэн түрүүнд барьж авах ажил юм. Угаасаа, энэ хоёрыг давуулж нүүрсний хулгай ярина гэж байхгүй л дээ. Тэгж байж нүүрсний хулгайг “үгүй хийх” акц нь ч үр дүнгээ өгнө.
Б.ДАМДИН-ОЧИР
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин